Groei en verval

De laatste tomaten

Gister heb ik de tomatenplanten opgeruimd. De basilicum die tussen de tomaten stond mag nog even blijven staan, net als de klaver die her en der opduikt. De zomer is voorbij. In de namiddag vangt de kas nog een klein streepje zon. Tot eind februari zal ze in de schaduw van de kerk naast ons huis liggen.

Ik versnipper de tomatenplanten en breng ze naar de composthoop, samen met de resten stro van de mulchlaag die de hele zomer lang de bodem van de kas beschermd heeft tegen de ergste hitte. De kas heeft dorst. Afrijpende tomaten houden niet van te veel water ineens. Dan gaan ze scheuren. In de nazomer knip ik bovendien zo veel mogelijk loof weg. Er hoeft dan niet zo veel meer gegroeid te worden en elke streep zon helpt met het rijpen van de laatste volgroeide trossen.

Na twintig gieters water worden de wormen die zich in de bodem verstopt hebben wel weer wakker. Waar de tomaten stonden zaai ik een mengsel van verschillende groenbemesters. Rogge, phacelia, borage, japanse haver, wikke. We zullen zien wat er nog opkomt. Met een beetje mazzel geven de groenbemesters een extra boost aan het bodemleven. Dit helpt om verschijnselen als kurkwortel en andere gevolgen van de eenzijdige en gebrekkige teeltvariatie, die zich in de beperkte ruimte van een kas snel voor doen, tegen te gaan. Voor een winterteelt van kool of sla heb ik te weinig weinig zon in de kas.

Bij het opruimen van tomaten leg ik de trossen die nog groen zijn apart. De komende weken kleuren die langzaam rood in de vensterbank. In de salade zijn deze groen geplukte tomaten niet echt lekker meer. Voor in een pastasaus zijn ze prima.

Van groei naar verval naar nieuwe groei. De komende maanden wordt er heel wat cellulose, lignine en polysachariden afgebroken. Op de composthoop en in de bodem. De koolstof verdwijnt grotendeels als koolstofdioxide in de lucht. Een klein deel blijft achter als humus. Samen met de mineralen om zo weer beschikbaar te komen voor een nieuwe groeispurt in het voorjaar.

Hoe meer er vervalt, hoe meer er straks weer kan groeien. Daarom zijn we zuinig op al het organisch materiaal dat de tuin voortbrengt. Onkruid, tomatenplanten, heggensnoeisel, herfstbladeren… het kan allemaal op de composthoop. Als het organisch is, is het te composteren.

De composthoop is de verzamelplek van alles wat organisch is en niet door ons zelf, de kippen of de konijnen gegeten worden, niet naar het wormhotel gaat en ook niet als mulchlaag hoeft te dienen. Dat is nog best veel. Tomaten en andere planten uit de nachtschade familie zijn giftig voor de kippen en konijnen, maar kunnen prima op de composthoop. Fijngehakt als groen tussen twee lagen bruin is er in twee weken vrijwel niets van terug te vinden. Een goed hete composthoop vernietigt ook alle sporen van eventuele plantziekten. Uit voorzorg geen tomaten of aardappelloof composteren is naar mijn idee onzin.

De natuur ruimt zijn eigen rommel op en heeft daarvoor een leger van miljarden schimmels, bacteriën en andere microorganismen voor klaar staan. Ik ben voorlopig klaar in de kas. Laat de natuur zijn gang maar gaan.

 

 

 

 

 

Tomatengids

Geluk uit een potje

Een tomaat is geen tomaat. De tomaat is een existentiële keuze. Wil ik een waterige, bleek rode massa of wil ik een explosie van kleur, smaak en geur? Als een tomaat gewoon een tomaat is hoef je ze niet zelf te verbouwen. Dan koop je ze gewoon in de winkel. Voor een grijpstuiver per kilo.

Wil je een tomaat die het antwoord geeft op de vraag: hoe word ik gelukkig? Kom dan langs, want dan kunnen we praten. Deze tomaat kan je niet in de winkel kopen; die moet je zelf verbouwen en dat vraagt aandacht. Waar je allemaal om moet denken beschreef ik eerder in de post Tomaten planten.

Sinds een aantal jaar sta ik met Koningsdag op de vrijmarkt in Loppersum met mijn eigen gekweekte tomatenplaten. Het assortiment begon ooit met drie soorten: gewone, vlees- en kerstomaten. Deze simpele driedeling is inmiddels uitgegroeid tot een gecompliceerde rassenkwestie.

Dit jaar hebben we acht rassen in de verkoop. In de categorie vleestomaten hebben we de Coeur de boeuf, de Black Seaman en de Purple Calabash. Het genre saladetomaat wordt vertegenwoordigd door de rassen Black Ethiopian en Quadro en de kerstomaten door de Bianca Cherry en Tiny Tim. Tot slot hebben we de Brown Egg Cherry, die qua vorm en eigenschappen wat tussen de kers en pruimtomaat in hangt.

Waarom zoveel rassen? Dat is niet alleen een kwestie van smaak. Een fris zuur geel cherrytomaatje in de de salade laat zich moeilijk vergelijken met een sappige homp vleestomaat. Het is gewoon een ander ding, waar je in de keuken andere dingen mee doet.

Ook in de teelt is het ene ras het andere niet. Het ene ras is wat robuuster en eerder rijp dan het andere. Heb je een kas, dan maakt dat niet zo veel uit. Heb je geen kas, dan zijn dat wel factoren om rekening mee te houden. Tomatenplanten kunnen flink groot worden, maar gelukkig wonen er ook dwergen in het land der reuzen. Heb je überhaupt geen tuin, maar alleen een balkonnetje of een vensterbank? Ook dan zijn er geschikte rassen.  Het is natuurlijk wel de vraag of je van die planten extreem gelukkig wordt of elke dag een klein beetje.