Zout

Het kind en de kunstenaar

Twee zomers geleden stond ik met een jerrycan op de zeedijk, ergens tussen Noordpolderzijl en de Eemshaven. Ik ging vers zeewater halen voor een van mijn keukenexperimenten: het winnen van waddenzeezout.

Het idee was simpel. Je haalt een paar liter zeewater, filtert het en laat vervolgens in een ondiepe bak het water langzaam door de zon verdampen. Op den duur wordt de zoutconcentratie zo hoog dat er zoutkristallen gevormd worden. Als je maar lang genoeg wacht zal al het water op den duur verdampen. Per liter zeewater houd je een half kopje zeezout over. Zo simpel als het lijkt is het ook. Deze methode wordt al millennia gebruikt om zout te winnen.

Waddenzout, pre – MSC Zoe

Aan de voet van de dijk waar we het zeewater gingen halen heb je een prachtig uitzicht over de waddenzee. Bij vloed staat de zee tot aan de dijk en hoef je niet door de kwelder en het slik te baggeren om aan de waterlijn te komen. Het is ver genoeg van de Eemshaven en de monding van de Eems om je de illusie te geven dat je niet direct in de industriele aars van Delfzijl en Ostfriesland staat te pootjebaden. Een mooie plek om uit te waaien en een paar wilde mossels te zoeken voor in een soepje of een schotel met rijst.

Het werd een vrolijke middag

In de nacht van 1 op 2 januari sloegen een eind ten noorden van deze plek een kleine 300 containers met consumentenzooi overboord. Waar ik twee zomers geleden zout zocht vind ik nu plastickorrels. Een paar dagen eerder, vlak voor de jaarwisseling, was ik met mijn vrouw en kinderen in de Bierumer School, een paar kilometer verderop.

Mijn broer, de beeldend kunstenaar Peter Schudde, geeft daar in een inktzwarte installatie zijn visie op de relatie tussen mens, natuur en eletronica. Verder in het pand een expositie over de Eems met hoofdrollen voor dode kraaien en drijvend plastic. Het werd een vrolijke middag met een workshop voor kinderen en volwassenen waarbij de ingewanden van verschillende TV-toestellen werden blootgelegd.

Protestkliko

Gister beplakte ik onze kliko met een protestposter. Donderdag schreef ik een stuk in de Volkskrant over de aardbevingsellende in Groningen en het gebrek aan publieke verantwoording. Honderden vrijwilligers hebben inmiddels meegeholpen de dikste rommel van de MSC Zoe op te ruimen. Afgelopen zomer vertikte een Zweeds meisje het om nog langer naar school te gaan. Het zijn twee sombere weken in januari. Om moedeloos van te worden. Ik ben alleen te koppig om me er bij neer te leggen. Ik ben gelukkig niet de enige.

Op 12 maart 1930 begon een kaal mannetje aan een protestmars naar de Indische Oceaan. Om zout te maken.

Bezield eten

Hartjes van Lotte

Kerst is een moeilijke tijd voor de kritisch angehauchte medemens. Terwijl wildbeheerders in overheidsdienst in de Oostvaardersplassen de kerstdis van corporate Nederland bij elkaar staan te knallen, zit ik met mijn gedachten bij de voorlichtingsavond over de versterkingsoperatie in verband met de gaswinningsterreur die vanavond in Ons Dorpshuis gehouden wordt.

Niet echt leuke ingredienten voor een grappig of bezield stukje over Kerst en eten.  Het bovenstaande zou overigens de indruk kunnen wekken dat ik principiele bezwaren tegen de jacht heb. Dat is niet zo. Ik heb alleen principiele bezwaren tegen onrecht. Voor de rest van de tijd probeer ik van het leven, in al zijn absurde facetten, te houden. Zou het niet prachtig zijn als die 1800 beleidsmatig overtollige herten niet in de vriezers van de poelier te Wassenaar of Laren terecht komen, maar bij de Voedselbank en het kerstdiner van de maatschappelijke opvang belanden? Die herten zijn ten slotte openbaar bezit, dus waarom zouden alleen mensen met een te brede beurs daar van mogen genieten?

Salade demi-sauvage

Voordat ik al te cynisch word gooi ik er maar snel een receptje in. Deze keer een suggestie voor een simpele salade. Deze staat bij ons bij bijzondere gelegenheden als Salade demi-sauvage op het menu.  Dat Franse geleuter is voor het theatraal effect. In het Nederlands is het gewoon een half wilde salade. Leuk detail: in het Frans is een demi-sauvage tevens een ongelikte beer die zijn opleiding niet heeft afgemaakt.

Het idee achter de demi-sauvage is dat je in je tuin op zoek gaat naar al het groen dat daar nog wil groeien en dat het goed in een salade doet. Op wat groenlof, boerenkool en prei na, is onze moestuin leeg. Toch hebben we daar al een prima basis voor een salade mee. De laatste goudsbloemen zijn afgelopen weekend doorgevroren, dus daar moeten we het zonder doen. Wat is er nog wel te vinden? Ongetwijfeld wel een paar groene blaadjes van de braam of de aardbeien. Misschien nog wat paardebloemenblad of ander onkruid. Geen bossen, maar vast wel een paar handjes vol. Daarmee hebben we het wilde element in de demi-sauvage te pakken.

Met alleen groen zijn we er natuurlijk nog niet. We kunnen de salade aanvullen met een paar croutons van huisgebakken brood, een stukje koud gerookte makreel uit de achtertuin, een krokantje van huisgerookte spek, een gepofte tamme kastanje uit het park of uit het bos of een zongedroogd tomaatje op Kropotkins wijze. De dressing is op basis van home made walnootolie, honing van je echtgenote en appelazijn. Serveren met een cuvée van Boskoop Glorie en Regent .

Eigenlijk mag alles in een Salade demi-sauvage,  zolang het maar eerlijke en bezielde ingredienten zijn. Ik zal het maar vast verklappen: deze vind je niet bij de Appie of de ekosuper. Daarvoor moet je zelf aan de bak.

Prettige Kerst!