Het liedje “Wakker worden!” van Jochem Myjer is bij onze kinderen een grote hit. Als papa en mama te lang in bed liggen, stormen ze de kamer binnen en roepen ze heel hard: “Wakker worden, wakker worden, wakker worden, tjik tjik!” Vanochtend was dat niet nodig. We werden om zes uur wakker van een aardbeving van 3.4 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag vier kilometer verderop in het dorpje Westerwijtwerd. In Groningen zijn we al jaren wakker. Nachten lang soms. Terwijl Groningen ontwaakt met de zoveelste aardbeving probeert Den Haag ons in slaap te sussen met papieren beloftes. We gaan jullie schade vergoeden. Ooit. We gaan jullie huizen versterken. Ooit. We gaan een parlementaire enquête houden. Ooit. Jullie krijgen een zak met geld om het gebied weer leefbaar te maken. Ooit. We compenseren de waardedaling van jullie woningen. Ooit.
Groningen heeft geleerd wat de waarde is van Haagse beloften. Niets. De nieuwe aanpak van de schadevergoeding zit muur vast. De versterkingsoperatie ligt stil. De parlementaire enquête is op de lange baan geschoven. De zak geld voor leefbaarheid zit stevig in de handen van lokale bureaucraten en daar is voor burgerinitiatieven in het getroffen gebied maar moeizaam iets uit los te peuteren.
Veiligheid voorop en de gaskraan gaat dicht, dus kan het met de versterking wel een onsje minder, riep minister Wiebes na de beving in Zeerijp. Anderhalf jaar later staat de gaskraan nog steeds ver open, beeft de aarde even hard en is er geen huis veiliger geworden. Dat is hoe de zaken er daadwerkelijk voor staan in Groningen. Wie gelooft dat in Groningen de problemen zijn opgelost mag rustig verder slapen en hopen nooit in dezelfde nachtmerrie wakker te worden.
In Groningen vertrouwen we de overheid niet meer. Te vaak zijn beloften niet nagekomen. Te veel mensen zijn vermalen tussen de bureaucratische molens van de tientallen instanties die zich met schadeherstel en de versterking van huizen bemoeien. Te veel mensen leven in angst.
Niemand in Groningen zal beweren dat er simpele oplossingen zijn. Een overheid die het vertrouwen van haar burgers verliest, verliest ook het vermogen om met diezelfde burgers tot oplossingen te komen. De problemen in Groningen gaan allang niet meer over veilig wonen en versterking van huizen. De onwil en het onvermogen van de overheid om tot een oplossing te komen vormt inmiddels de kern van het probleem. Bij ieder debat over de gaswinning volhardt politiek Den Haag in haar geloof in een papier werkelijkheid en schijnoplossingen voor Groningen. Dringende adviezen, brandbrieven en noodkreten van burgers en bestuurders uit Groningen verdwijnen steevast in de Haagse mist.
Zonder publieke verantwoording komt er geen oplossing voor Groningen, schreef ik afgelopen januari in een opiniebijdrage voor de Volkskrant. Publieke verantwoording raakt het hart van onze democratie. Tot nu toe krijgen opeenvolgende kabinetten de politieke ruimte om ieder jaar een nieuw hoofdstuk aan de ellende in Groningen toe te voegen. Zelfs het zwaarste instrument voor publieke verantwoording, de parlementaire enquête, is naar de toekomst weg gemanoeuvreerd. Een minister of staatssecretaris die het vertrouwen van de Kamer verliest stapt op. Wat gedoe rond een lijstje met cijfers kan daarvoor voldoende zijn, bleek deze week. Politiek is er maar één antwoord mogelijk op de vertrouwenscrisis in Groningen en dat is een brief van de minster-president aan zijne majesteit de Koning. Pas dan geloof ik dat Den Haag echt wakker is geworden en bereid is de politieke verantwoording te nemen voor de ellende die mij om zes uur ’s ochtends met grof geweld het bed uit schudt.
Postscriptum
Dit stuk heb ik woensdagochtend na de beving van Westerwijtwerd geschreven en aangeboden aan de opinieredactie van de Volkskrant. Die besloot het stuk niet te plaatsen. Een dag later trof ik Wiebes in Westerwijtwerd en was ik in de gelegenheid kort met hem van gedachten te wisselen. De strekking van mijn verhaal was hetzelfde: minister, stap op, u bent niet meer geloofwaardig. Voor iedereen is dat beter. Dit moment werd door een fotograaf van Hollandse Hoogte vastgelegd en door de Telegraaf gebruikt als foto bij het artikel Wiebes onder vuur na bagatelliseren aardbeving. Het lijkt me niet onredelijk de persfoto, waarvan ik niet de auteursrechten bezit, op deze wijze van de juiste context te voorzien.